Teknoloji Bağımlılığı Nedir?
Teknoloji bağımlılığı, bireyin dijital cihazları kullanma sürecini kontrol edememesi ve bu
durumun sosyal, akademik ve duygusal hayata zarar vermesi olarak tanımlanabilir. Özellikle
çocuklar ve gençler, sosyal medya, oyunlar ve video platformları gibi uygulamalarda saatler
harcayarak bu risk grubunda öne çıkıyor.
Bu bağımlılığı TUİK verilerinden aldığımız rakamlarla açıklayalım.
Türkiye’de çocuklarda(6-15 yaş) İnternet kullanımı, 2021 yılında %82,7 iken 2024 yılında %91,3 oldu. İnternet kullanımı cinsiyete göre incelendiğinde; erkek çocukların %92,2'sinin kız çocukların ise %90,3'ünün İnternet kullandığı görüldü. Bu oranlar 2021 yılında sırasıyla %83,9 ve %81,5'ti.
- Sosyal medya kullanan çocukların oranı 2024 yılında %66,1 oldu.
- Çocukların %96,3'ü YouTube kullandı
- Cep telefonu/akıllı telefon kullandığını belirten çocukların oranı, 2024 yılında %76,1 oldu.
- Çocukların %32,6'sı her yarım saate bir cep telefonu/akıllı telefonunu kontrol etti
- Düzenli oyun oynayan çocukların %25,6'sı hafta içi günde yaklaşık iki saatten fazla oyun oynadı.
- Düzenli dijital oyun oynayan çocukların %40,1'i planladığı süreden daha fazla oynadı.
- Çocuklar ekran başında daha fazla kalabilmek için daha az kitap okudu.
Günümüzde teknoloji, hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Ancak, çocuklar ve gençler arasında teknolojinin kontrolsüz kullanımı ciddi sorunlara yol açıyor. Son dönemde görüştüğüm bütün öğrencilerde istisnasız bu konu hakkında bir çaresizlik, velilerde ise mecburen kabullenmişlik hakim. Bu yazıda teknoloji bağımlılığının nedenlerini, belirtilerini ve hem velilere hem de çocuklara yönelik çözüm önerilerini ele alıyoruz.
Teknoloji Bağımlılığının Nedenleri
- Sosyal Baskı: Arkadaşlarıyla iletişimde kalma isteği, çocukların sosyal medyada daha fazla zaman geçirmesine neden olur.
- Eğlence Arayışı: Video oyunları ve dijital platformlar, kolayca ulaşılabilir bir eğlence kaynağıdır.
- Sınırsız Erişim: Evde veya okulda sınırsız internet erişimi, teknoloji kullanımını kontrol etmeyi zorlaştırabilir.
- Ebeveyn Kontrolü Eksikliği: Velilerin teknoloji kullanımını yeterince izlememesi veya kurallar koymaması bağımlılığı tetikleyebilir.
- Dopamin: Araştırmalara göre, kullanıcılar teknolojik araçları kullanımı sırasında belirli bir miktar mutluluk dopamin hormonu salgılamaktadır.
Teknoloji Bağımlılığının Belirtileri
- Günlük aktivitelerde azalma (spor, ders çalışma gibi).
- Aşırı sinirlilik veya huysuzluk (teknolojiye erişim olmadığında).
- Uyku düzeninde bozulma.
- Akademik başarıda düşüş.
- Sosyal aktivitelerden uzaklaşma.
- Aile ortamından ve sohbetlerinden uzaklaşma.
- Teknoloji konusu açıldığında gereksiz sert tepkiler verme.
Velilere Öneriler
- Net Kurallar Belirleyin: Teknoloji kullanım saatlerini sınırlayın ve bu kuralların çocuk tarafından anlaşıldığından emin olun.
- Rol Model Olun: Veliler olarak kendi teknoloji kullanımınızı kontrol ederek çocuklara örnek olun.
- Alternatif Aktiviteler Sunun: Spor, sanat veya aile aktiviteleri gibi alternatif etkinlikler organize edin.
- Açık İletişim Kurun: Çocuklarla teknoloji kullanımının olası zararları üzerine tartışın ve duygularını anlamaya çalışın.
- Kontrol Araçları Kullanın: Dijital denetim yazılımları ve ebeveyn kontrol uygulamaları kullanarak teknoloji erişimini izleyin.
Çocuklara ve Gençlere Öneriler
- Zaman Yönetimi Yapın: Teknolojiyi kullanmak için belli bir zaman aralığı belirleyin ve bu plana sadık kalın.
- Teknolojisiz Aktiviteler Bulun: Arkadaşlarla fiziksel oyunlar oynayın, kitap okuyun veya yeni bir hobi edinin.
- Uykuya Dikkat Edin: Yatma saatinden en az bir saat önce teknoloji kullanımını bırakın.
- Amaçlı Kullanın: Teknolojiyi sadece eğlence için değil, öğrenme ve yaratıcılık için de kullanın.
- Bağımlılığın Farkında Olun: Teknolojiyi aşırı kullanmanın getirdiği zorlukları fark edin ve bunu önlemek için çaba sarf edin.
Teknoloji, doğru kullanıldığında bir şans, yanlış kullanıldığında ise bir tehdit haline gelebilir. Veliler ve çocuklar birlikte çalışarak teknoloji bağımlılığını kontrol altına alabilir ve dijital dünyadan en iyi şekilde faydalanabilirler. Unutmayın, önemli olan teknolojinin hayatımızı kolaylaştırması, kontrol altına alması değil!